اشاره
کتاب، تجسم روح و روان نویسنده و نشان‌دهنده نوع اندیشه و میزان شناخت او است و خوانندگان با مطالعه هر کتاب، در حقیقت، فروغ هدایت و یا ظلمت ضلالت را در صحیفه وجود خویشتن ترسیم می‌کنند و طریق صعود یا هبوط را می‌پیمایند. هر روزه در سراسر دنیا شاهد چاپ و نشر هزاران عنوان كتاب در رشته‌های گوناگون علمی، روحی و غیره به زبان‌های مختلف هستیم كه برای خوانندگان و پژوهشگران، تأثیرات مثبت و انسان‌ساز و یا پیامدهای منفی و مخرّب به همراه دارند.
از این‌رو، در این نوشتار، در قالب یک نظریه، به طور مختصر به تبیین چگونگی تأثیرگذاری كتب مختلف و ارائه راهكار مناسب در مسیر بهره‌مندی صحیح از آن‌ها می‌پردازم و در صدد آن هستم که سنگ محکی را برای تشخیص عیار واقعی مقالات و کتب گوناگون، در اختیار پژوهشگران و نویسندگان محترم قرار داده و در پایگاه اینترنتی و پست الکترونیکی خود، پاسخگوی سؤالات احتمالی در این زمینه باشم.[1] بدان امید که حقیقت‌جویان وادی علم و معرفت، صراحت قلم و جسارت در ارائه این مباحث معرفت‌شناسانه را بر این حقیر ببخشایند.
كتاب، تجسم روح و روان نویسنده
گران‌بهاترین و تأثیرگذارترین موهبت خداوند به بشریت، کتاب‌های آسمانی او است که در واقع روح مطهّر و منوّر الهی و رحمانی در یکایک آیاتش تجلی یافته تا کسانی را که با عشق به این کتاب‌ها و توجه و اهمیت به صاحب‌شان به سوی آن‌ها می‌روند، از نور هدایت برخوردار نموده و آنان را که بدون توجه به صاحب این کتب و یا با تنفر و عناد با این کتاب‌ها روبه‌رو می‌شوند، از نعمت هدایت محروم و در ظلمت گمراهی گرفتار نماید؛ چنان‌که قرآن کریم به عنوان یکی از کتاب‌های آسمانی می‌فرماید: «آنچه نازل کردیم از قرآن، شفا و رحمت برای ایمان‌آورندگان است و برای ستمکاران جز زیان و خسارت نیست.»[2]
همچنین ارزشمندترین و مؤثرترین ثمره وجودی هر انسان كه از خود به یادگار می‌گذارد، همانا آثار نوشتاری او است و به منزله گنجینه گرانبهایی است که تمامی توجه و اهتمام صاحبش به آن معطوف می‌باشد. در گستره جوامع بشری، هر محقق و دانشمندی كه پس از سال‌ها تلاش و زحمت در راه پژوهش و مطالعه، اثر مكتوبی را به وجود می‌آورد، به‌راستی نوع و میزان علم و آگاهی خویش را در آن جلوه‌گر می‌نماید و كتاب هر كس، تجسم روح و روان او به شمار می‌رود و در واقع، هر نویسنده‌ای جوهره علمی و معنوی وجود خود را در اثرش به ودیعت می‌سپارد و پس از مرگ با كتابش كه شناسنامه زندگانی او می‌باشد، جاودانه گردیده، روح و روانش در سراسر كلمات مكتوبش حضوری همیشگی و اثرگذار خواهد داشت.
بنابراین، پژوهشگران و جویندگان كمال، هنگامی كه در صدد بهره‌مندی از علوم و معارف كتب و مقالات برمی‌آیند، بایسته است قبل از استفاده از آن‌ها، نسبت به صاحب آن آثار توجه و اهتمام داشته باشند و این نكته بسیار مهم و اساسی را در نظر بگیرند که اگر با نگرش منفی و حالت انتقاد یا تنفر، هرگونه نوشتاری را مورد مطالعه قرار دهند، تحت تأثیر روح حاكم بر آن اثر واقع نمی‌شوند و چنانچه با نگاه مثبت و حالت عشق و رضایت‌مندی به مطالعه نوشتاری بپردازند، تحت سلطه روح صاحب آن اثر قرار گرفته و از راه و روش و آیین نویسنده، با هر ضعف و قوتی که در اثر او وجود داشته باشد، تأثیری عمیق می‌پذیرند. در نتیجه، با خواندن کتاب‌های آسمانی همچون: صحف ابراهیم(ع)، زبور داوود(ع)، تورات موسی(ع)، انجیل عیسی(ع) و قرآن محمد(ص)، با عشق یا تنفر به آیات و معارف انسان‌ساز آن‌ها، مورد عنایت یا ضلالت صاحب حقیقی‌شان، یعنی خداوند، قرار می‌گیرند و در حریم هدایت یا ورطه محرومیت از معارف و حقایق این کتب بزرگ واقع می‌شوند.
معیار بهره‌مندی صحیح از كتب
هرگونه علوم مُلکی و ملکوتیِ دانشمندان دنیا، از کتاب‌های آسمانی سرچشمه گرفته و معارف خویش را از آن‌ها به وام دارند؛ چه این‌که هر پیامبر صاحب کتابی در عصر خود، سرآمد اندیشمندان زمان خویش و پاسخگوی تمامی سؤالات علمی و معنوی بوده‌اند. از این‌رو، نویسندگان و محققان محترم در مقام مطالعه و تحقیق آثار علمی و یا در مقام نگارش و تألیف کتب و مقالات، نیازمند وجود معیاری برای تشخیص و ارزیابی مطالب هستند كه به عقیده نگارنده، چیزی جز «آشنایی با معارف كتب آسمانی» نمی‌باشد.
بنابراین، هر كس دارای چنین معیار روشنی‌بخشی باشد، در مسیر بهره‌مندی از كتب گوناگون، همچون: کتاب‌های اعتقادی، روحی و غیره، دچار لغزش نگردیده و توانایی تشخیص مطالب صحیح از ناصحیح را خواهد داشت؛ اما چنانچه با این معیار، آشنایی نداشته باشد، مطمئن‌ترین شیوه، جهت در امان ماندن از پیامدهای منفی برخی كتب، اتصال به صاحبان بصیرت و استفاده از راهنمایی‌های آشنایان با حقایق كتب آسمانی است؛ چنان‌كه در مثال، هر كتاب به منزله دریای ژرفی است كه سیر در اعماق پرتلاطم آن برای صید گوهر علم و آگاهی، نیازمند آشنایی خواننده با فن شنا و غواصی و یا سوار شدن بر كشتی اهل شناخت می‌باشد. در نتیجه، بیداری و هوشیاری محققان گرامی در برابر چنین امر حساس و مهمی بسیار ضروری می‌نماید و بایسته است جوانان و پژوهشگران عزیز، بدین مسأله مهم توجه داشته باشند كه برای سیر در آثار نویسندگان، نیازمند آشنایی با معارف كتاب‌های آسمانی و یا تمسك به صاحبان بصیرت و معنویت برای نجات خود می‌باشند تا هم از ثمرات نیك علم و جنبه‌های مثبت اندیشه دیگران به طور صحیح بهره‌مند گردند و هم در ورطه دوری از حقایق روح‌پرور و معارف انسان‌ساز ادیان توحیدی قرار نگیرند.
پی‌‌نوشت‌ها:
[1]. نشانی پایگاه اینترنتی و پست الکترونیکی نویسنده: www.foroughemahtab.com و foroughemahtab@yahoo.com.
[2]. سوره اسراء، آیه 82.
